ऋषिकेश-मसुरी - भाग ५!

त्रिवेणी घाट म्हणजे गंगा, यमुना आणि सरस्वती यांचा संगम आहे..असं मानलं जातं की जराचा बाण जेव्हा श्रीकृष्णाला लागला तेव्हा भगवान या ठिकाणी आले होते..

आणि तिर्थक्षेत्र म्हणून ऋषिकेशचं जे महत्व आहे, ते या ठिकाणी सर्वात जास्ती आहे..गंगेत पापं धुतली जातात असं म्हणतात, हेच ते ठिकाण!

इथलं जे आरतीचं स्थळ आहे, तिथे असा लांब पॅच आहे..खाली पुजाऱ्यांसाठी लेव्हल लावलेल्या आणि त्या मागे पायऱ्या केलेल्या आहेत ज्यावर लोकं बसतात..

आधीपासूनच तिथे मागे live भक्तीगीत गायन सुरू होतं.. पेटी घेऊन ते गृहस्थ गात होते..तबला संगत होती..आणि ऑक्टोपॅड वाजवणारा एक माणूस होता..

मग काही वेळात महाआरतीला सुरवात झाली..

जवळजवळ १०-१२ विविध वयोगटातील पुजारी हातात दिवे घेऊन त्यांच्या जागेवर आले..आणि मग त्या गायकाने आरतीला सुरवात केली..

आधी सुरू असणाऱ्या गाण्यांना एकवेळ ड्रमचे वगैरे इफेक्ट चालून गेले..पण आरतीला सुद्धा जेव्हा ऑक्टोपॅडवर  विविध पाश्चात्य वाद्य वाजू लागली तेव्हा मात्र मला तरी ते कानाला खूप खटकलं..म्हणजे जी शांतता अपेक्षित असते ती काही केल्या मिळेना मग जरा अस्वस्थ वाटू लागतं..

हे माझं वैयक्तिक मत आहे..इतरांना ते आवडू शकतं..

तर अशी आरती झाली..सर्व पुजाऱ्यांनी सुसूत्रतेने केली..फार मोहक चित्र दिसत होतं..

मग आम्ही दर्शन घेतलं, प्रसाद घेतला आणि मगाशी समोसेवाल्याच्या पुढे दिसलेल्या रस्त्याला लागलो..

त्रिवेणी घाटावरून लगेच विक्रम किंवा इतर वाहन मिळत नाही..जरा बाहेर जावं लागतं..

आम्हालाही वेळ होताच त्यामुळे तिथलं मार्केट बघत गेलो..सकाळी चप्पल गंगार्पण केलेली त्यामुळे नवीन घ्यावी लागणार होती..ते सुद्धा काम केलं..

मग त्या दुकानातच चौकशी केली की पुन्हा तपोवनला जायला विक्रम मिळेल का..किती पैसे घेतात इत्यादी..

आणि मग मेन रोडला आलो..आणि वाटलेलं तेच झालं, विक्रम आली आणि ड्रायव्हर बरेच पैसे सांगू लागला..मग त्याला दमात घेतलं आणि अवघ्या १० रुपयात तपोवन मध्ये येऊन पोहोचलो..

मग बाकी बारीक सारीक खरेदी बाकी होती..ती करायला मार्केट मध्ये गेलो..महत्वाचं म्हणजे जो HAPI (Hand Activated Percussion Instrument) DRUM मी आदल्या दिवशी बघितलेला तो काही माझ्या डोक्यातून गेला नव्हता..त्यामुळे तो जिथे बघितला त्या माणसाला फोन करून किती वाजेपर्यंत दुकान उघडं आहे वगैरे चौकशी करुन ठेवलेली..आणि आज तो घ्यायचाच असं ठरवलेलंच! तर त्याच्या दुकानाकडे जाता जाता मधे एक दुकान लागलं..तिथे भरपूर वाद्य होती..मी सहज तिथे शिरुन HAPI Drum वाजवून बघितला तर कालच्यापेक्षा हा कानाला जास्ती चांगला वाटला..म्हणून त्या दुकानदाराशी बोलले असता त्याने त्यातल्या दोन quality दाखवल्या..

एक खऱ्या हँड मेड धातूची ज्यात सात स्वर कानाला स्वच्छ कळत होते..आणि दुसरी मशीन मेड ज्यात फक्त तत्सम आवाज येत होता पण करेक्ट स्वर नव्हते..

मग थोडं आणखी बोलल्यावर कळलं की मशीन मेड स्वस्त असतात आणि बऱ्याच दुकानात लोकांना गंडवून हँड मेडच्या भावाला सर्रास मशीन मेड वाद्य दिलं जातं..

मग मी माझ्या सर्व बर्गेनिंग स्किल्स पणाला लावल्या आणि तो HAPI DRUM, त्याची बॅग आणि दोन स्टिक काल त्या दुसऱ्या दुकानदाराशी ठरलेल्या भावातच घेतलं!! 

मग आणखी काही बारीक सारीक खरेदी झाली आणि मग 

उद्या मसुरीसाठी निघायचं असल्याने, आणि ऑफिसचं थोडं काम, त्यात बॅग पॅक करणं हे सगळं बाकी असल्याने झॉस्टेल समोरच असलेल्या Bistro Nirvana मध्ये जेवायला गेलो..

तिथे मस्त बिर्याणी खाल्ली आणि watermelon mint आणि Nirvana Punch juice घेतले!

लोकेशन मस्त असल्याने भरपूर फोटो काढले

आणि परत आलो.. बॅग पॅक केली..तोवर तिथली मॅनेजर विचारत आली की तुम्ही उद्या मसुरीला जाणार आहात ना? तर म्हंटलं हो..मग ती म्हणाली की एक कपल आहे ज्यांना मसुरीलाच जायचं आहे उद्या, तर कॅब शेर करायला कुणी आहे का ते बघतायत.. म्हंटलं उत्तम! खरं आम्ही बसने जायचं ठरवलं होतं..पण म्हंटलं बघूया! हव्या त्या ठिकाणी थांबता येईल..सोबत पण असेलच!

म्हणून आम्ही आवरुन वर कॉमन रूम मध्ये गेलो..मग त्यांना जाऊन भेटले तर त्यांना बाहेर अव्वाच्या सव्वा भाव सांगितलेला..त्यामुळे शेवटी ते सुद्धा बसनेच जायच्या मार्गावर होते. पण आम्ही पहिल्याच दिवशी ज्या माणसाने आम्हाला एअरपोर्टहून इथे आणलं, त्याला विचारून ठेवलेलं..त्याने अक्षरशः दर अर्धा सांगितलेला! पण तेव्हा बराच उशीर झाल्याने आम्ही त्याला दुसऱ्या दिवशी फोन करायचं ठरवलं, आणि तो आला तर सकाळी घाटावर जाऊन गंगा आणायची आणि मग निघायचं असं आमचं ठरलं..नंबर वगैरे घेतला..मग थोडं काम केलं आणि झोपुन गेलो

सकाळी त्याला फोन केला..तो यायला तयार झाला!

मग त्यांना तसं कळवून, पूर्ण पॅकिंग करून, तयार होऊन आम्ही घाटावर निघालो..चालत जात होतो..पण पाय जरा जडच झाले होते..तीन दिवस कसे गेले काही कळलंच नाही..अजूनही मन भरलं नव्हतं..

खाली घाटावर येऊन बसलो शांत थोड्यावेळ..

हाच तो शत्रुघ्न घाट..जिथे पहिल्या दिवशी आम्ही आलेलो..

खूप शांत वाटतं होतं..

गेल्या तीन दिवसात आम्ही ठरवून तीन वेगवेगळ्या ठिकाणि गंगा आरतीचा लाभ घेतलेला..पण इथली आरती आयुष्यभर लक्षात राहील अशी!

आम्ही बाटल्या भरुन घेतल्या..फोटो काढले..

पुन्हा थोडा वेळ बसलो..उठवतंच नव्हतं!

मनातल्या मनात इच्छा करत होतो की इथे पुन्हा यायला मिळावं!

तेव्हा आम्हाला तरी काय माहीत होतं ही देवभूमीतिल वास्तू आपल्याला इतक्या लगेच तथास्तु म्हणणार आहे!!

तर..आलो..गाडी आलेलीच..मग चेक आऊट केलं..प्रवासी गोळी घेतली..आणि गाडीत बसलो!

मग पुन्हा त्याच्याशी गप्पा मारत मारत आमचा प्रवास सुरु झाला..की इथे पीक कुठलं येतं, staple food काय आहे, विशेष पदार्थ कुठले, २०१३ ला बाड आली तेव्हा ते कुठे होते..काय परिस्थिती होती इत्यादी...

त्याचबरोबर रस्ता अतिशय सुंदर होता..मधे एका शंकराच्या मंदिरात सुद्धा जाऊन आलो..

तिथे बाकीच्यांनी काही खायला घेतलं, एक फॅमिली होती त्यांनी त्या दुकानातून softy ice cream घेतलेलं..आणि माकडांचा बराच उद्रेक होता..एका माकडाने चक्क तिच्या अंगावर उडी मारुन ते हिसकावून घेतलं आणि समोर जाऊन मस्त चाटून पुसून खाऊन टाकलं!

माकड हा प्राणीच गंमतशीर आहे..उगाच नाही त्याला आपला पूर्वज म्हणत..आपल्यातील अनेक लोक आजही हे असंच हिसकावून घेत असतात!

असो!

तर रस्ता सुंदर होता..वातावरण सुंदर होतं फक्त एकच घोळ झाला, प्रवासी गोळी घेतली असल्याने मला काही वेळाने झोप लागली! अर्थात बाहेर असल्याने हलकी जाग असतेच कायम..सतर्कतेसाठी... पण तेवढीच!

पुढे एकदम वळणं तीव्र झाली तेव्हाच जरा नीट जाग आली..

एका वळणावर आम्हाला दरीच्या बाजूला त्या कठड्यावर उभी असलेली एक मुलगी दिसली..आमच्याच वयाची असेल..निळं जॅकेट.. छान तयार झालेली..पण त्या कड्यावर एकटीच उभी होती...दरीकडे तोंड करुन!

जवळजवळ सिंगल लेन रस्ता..घाटातला...निर्जन स्थळ...आसपास कुठलीही गाडी नव्हती...

आणि आम्हाला सगळ्यांनाच ती दिसली..

का उभी असेल ती तिथे..?

पुढे काय झालं असेल तिचं..?

हे प्रश्न अजूनही सतावतात...

असो...तर आणखी काही वेळाने एका सुंदर पॉईंटला गाडी थांबवली...तसे आम्ही सगळे बाहेर गेलो..

पाऊल ठेवतो न ठेवतो तोच थंडीची जाणीव झाली!

५ मिनटं तसेच थांबलो असू, मग लगेच जॅकेट, मफलर वगैरे घालून सज्ज झालो!

मग फोटो काढले...बाकीच्यांनी मॅग्गी-चहा घेतला..मग पुढे निघालो..

आमचं बुकिंग होतं पुन्हा zostel ला...हे zostel मुख्य मसुरीच्या टुरिस्ट पॉईंट्स पासून खूप लांब आहे..एकदम आत..पण ते इतकं सुंदर आहे..की तिथे जाऊन फक्त रहाण्याचा आमचा उद्देश होता..

आधी सांगितल्याप्रमाणे ही टूर आम्हाला फिरण्यासाठी करायची नव्हती..तर रिलॅक्स व्हायला करायची होती..त्यामुळे रहाण्याची ठिकाणं सुंदर निवडली होती आणि फिरण्याकडे कल कमी होता..

आणखी थोडं पुढे आल्यावर आम्हाला डावीकडे आत zostel दिसलं!

तो परिसर इतका सुंदर आहे की तिथे दारावरच पाटी आहे की फक्त बुकिंग असलेल्या लोकांनाच आत यायला परवानगी आहे! त्यामुळे फोटो काढणाऱ्यांना काही विशेष स्कोप नाही!

आम्ही त्या दोघांना bye करुन आणि टॅक्सीचालकाशी परत इथून देहरादूनला जाण्याबद्दल मोघम बोलून आत गेलो!

खरं प्रवासाचा थकवा आलेला..संपूर्ण घाट असल्याने ते होणं सहाजिकच होतं.. त्यामुळे आम्हाला लवकरात लवकर जाऊन पसरायचं होतं..

पण आम्हाला सगळ्या फॉर्मलिटी पूर्ण करुन मगच वर जायला मिळालं..दुसरी गोष्ट म्हणजे इथे बॅगेज आपलं आपल्यालाच न्यावं लागतं, इमारत नसल्याने तिथे लिफ्ट वगैरे काही नाही..आणि सगळी रहायची ठिकाणं एक दोन मजल्याच्या उंचीवरच आहेत..

त्यामुळे सगळं सामान घेऊन वरती आलो..पण ती डोर्म सगळ्यात सुंssदर होती!! 

गरम पाणी २४ तास असल्याचं कळलं मग लग्गेच कडक पाण्याने अंघोळी केल्या आणि पटकन झोपून गेलो!

दुपारी जाग आली तर चक्क अंधार झालेला..

ही जागा अशी होती की आमच्या तिन्ही बाजूला डोंगर होते..आणि समोर पश्चिम दिशा असणार..तिकडे जरा सूर्य त्या डोंगरा मागे गेला की लग्गेच ३.३०-४ वाजताच अंधार व्हायला सुरुवात...आणि पुन्हा कडाक्याची थंडी!!

किंचित negative वाटलेलं उठल्या उठल्या तो अंधार बघून...जरा फ्रेश झालो...आणि त्या नंतर फोनचं इंटरनेट सुरु केलं आणि ती शंकेची पाल खरी होऊनच समोर आली...

क्रमशः

ऋषिकेश-मसुरी - भाग ३!

खाली सुंदर बिच होता की!

म्हणजे अगदी पूर्ण वाळू नाही, वाळू आणि त्यावर खूप छोटे छोटे दगड…

अलीकडे मोठाले दगड, शिळा म्हणता येतील एवढे मोठे!

नेहेमीप्रमाणे बीच कडे न जाता त्यातलाच एक छान सपाटी असलेला उंच दगड शोधून त्यावर चढून जाऊन पसरलो!

खाली दिलेल्या फोटोचं वर्णन कुठल्याच शब्दात होऊ शकत नाही!!

कित्ती वेळ आम्ही इथे नुसत्या बसुन होतो! आधी किती वेळ शांत बसलो, मग गप्पा मारल्या, खाली दिसणाऱ्या लोकांचं निरीक्षण केलं तोपर्यंत सकाळी राफ्टिंगला गेलेले लोक परत येत होते. त्यामुळे त्यांना बघत होतो.

काहि लोक उत्साहात आम्हाला हात करत होते, काही जोरजोरात गंगामय्याचा जयघोष करत होते! आणि आम्ही त्यांना बघून उद्याच्या या अनुभवासाठी मनाची तयारी करत होतो!!

मग काही वेळाने आम्ही तिथून उतरलो, खाली गेलो, तिथे थोडा वेळ फिरलो..तिथे वाळू आणि त्यात हे सुंदर दगड असे कितीतरी अंतरावर पसरलेले आहेत!

मग थोडे फोटो काढून आम्ही लक्ष्मण झुल्याकडे जायला निघालो!

झुल्याच्या तोंडाशीच एक गोटी सोडाची गाडी होती! मनातला कोरोनाला पटकन त्यातल्या पहिल्या बाटलीत (फोटोत बघा दिसतो का ;) ) बंद करुन टाकला (त्या धडाकेबाज पिक्चर मध्ये लक्षा उर्फ गंगाराम नसतो का बाटलीत बंद? अगदी तस्साच!)

त्यामुळे पहिली बाटली सोडून आमचा फोकस एकदम क्लियर झाला तो असा!!

आणि मग आम्ही त्याला दोन गोटी सोड्याची ऑर्डर दिली!

काय कमाल चव होती! आहाहा! 

मग ते पवित्र जल प्राशन करुन आम्ही लक्ष्मण झुल्यावरून चालत चालत दुसऱ्या बाजूला पोहोचलो! झुल्यावर भरपूर माकडं असतात त्यामुळे फोन वगैरे फारच सांभाळून धरायला लागतं! त्यातलंच हे एक गोंडस माकड!

आणखी एक गंमत अशी की या दोन्ही झुल्यांचे पूर्ण फोटो काढणं हे फक्त अतिशय कसब असलेल्या माणसाचं काम आहे..ते सुद्धा ड्रोन सारखी आधुनिक सामग्री हाताशी असेल तर, नाहीतर खूपच शोधलं तर एखादा स्पॉट मिळू शकेल!

आम्ही आपलं ते मनमोहक दृश्य आणि माकडं बघत बघत पलीकडे आलो!

पलिकडल्या बाजूला पोहोचलो तर आणखी भरपूर गाड्या (अर्थात खदाडीच्या) आमची वाट बघत होत्या! मग कोरोनाला म्हंटलं बस बाटलीतच आणि मस्त आलू चाटची ऑर्डर दिली! 

हा एक वेगळाच प्रकार होता! गोड चटणीत केळ्याचे तुकडे टाकलेले पहिल्यांदाच बघितले! आणि विशेष म्हणजे पानांचे केलेले द्रोणतर फारच सुंदर!

 ते खाऊन झाल्यावर न राहवून दोघीत एक गोटी सोडा घेतला आणि पुढे निघालो!

खूप छान छान छोटी-मोठी दुकानं आणि भरपूर आश्रम या बाजूला दिसत होते. इथे अनेक टिबेटी लोकांचं वास्तव्य असल्याने त्यांची अनेक दुकानं दिसतात. "हेम्प" च्या बॅग, चांदीचे आणि इतर अनेक प्रकारचे कानातले, पाऱ्याचं, स्फटिकाचं, दगडाचं शिवलिंग, विविध प्रकारची वाद्य, पाष्मीना शॉल/स्टोल आणि भरपूर प्रकारचे कपडे असं खूप काही ऋषीकेशमध्ये प्रत्येक गल्लीत बघायला मिळतं..

कपडे मिळण्याचं विशेष कारण म्हणजे इथे खूप फॉरेनर लोक येत असतात, व आपण जसे सहलीला जाताना भारंभार नवीन कपडे घेऊन जातो तसं न करता ते इथे येऊनच कपडे घेतात, आणि आपल्यासारखे रहातात! सध्या कोरोना असूनही आम्हाला बरेच टुरिस्ट दिसले!

याशिवाय ऋषीकेशमध्ये योग करायला येणार एक मोठा वर्ग आहे. योगा मॅट, तसे tshirts हे सुद्धा अनेक ठिकाणी मिळतं!

त्याच बरोबर अनेक प्रकारच्या सिगरेट प्रत्येक दुकानात दिसून येतात..आपल्याला त्यातलं काही कळत नसल्याने वर्णन करणं अवघड आहे! असो!

अशाच एका सुंदर दुकानात आम्हाला ही बाहुली भेटली!

दुकानही तितकंच छान होतं आणि ही बाहुली आणि तिचे आईबाबा सुद्धा! आम्ही हात केला तर आम्हाला चक्क सलाम केलं तिने! मग आम्ही तिच्या आईकडून एक दोन वस्तू घेतल्या.. मला दोन अंगठ्या खूप आवडलेल्या, पण नेमकी कुठली घ्यावी ठरवता येत नव्हतं, म्हणून मग त्यांनाच विचारलं! तर त्यांनी एका अंगठिकडे बोट दाखवत इतक्या प्रेमाने म्हंटल "ये बोहोssत शुंदर दिखेगा" की मी लगेच ती घेऊन टाकली!

त्यांच्या त्या विशिष्ठ उच्चारातला "शुंदर" प्रत्येक वेळी ती अंगठी घातल्यावर माझ्या कानात वाजतो!

मग त्यांचा निरोप घेऊन पुढे गेलो तर एक खास संगीत वाद्यांचं दुकान दिसलं ROCK INDIA MUSIC STORE

नावाचं दुकान दिसलं आणि साधारण पुढचा अर्धा तास तिथे विविध वाद्य न्याहाळण्यात गेला! त्याला लागूनच पुढे आणखी काही अशीच दुकानं होती!

इथे विशेषतः बुद्धिस्ट chanting साठी वापरले जाणारे bowls खूप दिसून येतात!

पण मला विशेष आकर्षित केलं ते HAPI ड्रम या वाद्याने! पण ते फक्त मनाला, खिशाला काही आकर्षित करता आलं नाही त्याला आजच्या दिवशी! प्रगती हळूहळू होते, ती पुढे वाचालच!

तर त्या दुकानातूनही बाहेर पडलो, पुढे खूप दुकानं बघितली आणि एक मोमोची गाडी दिसली! कोरोनाला त्या बाटलीतच सोडून आल्याने मस्त एक प्लेट मोमो हाणले!

आणि ते इतके कमाल होते की पुढे बहुतेक रोजच त्याच्याकडे एक प्लेट मोमो खाल्ल्याचं आठवतंय मला!

पुढे आणखी थोडं भटकून Pumpernickel  German Bakery मध्ये शिरलो!

एक मस्त चॉकलेट croissant खाल्ला! इथे बाल्कनी मध्ये बसून इतका सुंदर view दिसतो!

तिथे बसल्यबसल्या माझ्या मैत्रिणीने केलेली ही सुंदर calligraphy!

अशीच भरपूर कलाकुसर आणी हे सुंदर अक्षर बघण्यासाठी तिच्या फेसबुक आणि इन्स्टाग्राम हँडलला जरुर भेट द्या!!

https://www.facebook.com/The-WRITE-brains-269368226924693/

https://instagram.com/thewritebrains?igshid=dlpmf39thjsl

हा…तर मग आम्ही एक सँडविच खाल्लं, थोडा वेळ छान तो view बघत बसलो, फोटो काढले आणि पुढे निघालो!

आता थंडी जाणवू लागली होती त्यामुळे जॅकेट वगैरे घातलं आणि चालायला लागलो!

पुढे गेलो तर तसा बऱ्यापैकी ओसाड रस्ता लागला..तिथे दोन पर्याय लागले, एक म्हणजे मुख्य रस्ता वाहनांसाठी होता तो आणि दुसरा म्हणजे मस्त टाईल्स वगैरे लावलेला रस्ता! मॅप वर बघितलं तर टाईल्स असलेला रस्ता गंगेच्या कडेकडेने जाणारा होता! मग काय, आम्ही त्या टाईल्सच्या रस्त्याने चालायला लागलो..

छान शांत लांबलचक रस्ता आहे! बऱ्यापैकी पुढे गेलं की बसायला बाकडे ठेवलेले आहेत, तिथेच मागे थोडी वस्ती आणि प्रवासीयांना उतरायची ठिकाणं आहेत! तिथे पोहोचेपर्यंत सूर्यास्त होत आलेला..आणि एका झाडाआड बारीक तांबूस रंग दिसला आणि त्याचा माग घेत आम्ही पार खाली घाटापर्यंत धावत गेलो..राम झुल्याच्या पलीकडे होणारा सुंदर सूर्यास्त बघितला

आणि पुढे गंगा आरतीसाठी परमार्थ निकेतन आश्रमाच्या प्रांगणात गेलो!

तिथे समोर गंगेत ही सुंदर शंकराची मूर्ती आहे, 

आणि तिच्या बरोब्बर समोर घाटावर आरती होते!

छान आरती झाली..मग मी शर्वरीला म्हंटलं मी जरा खाली पायऱ्यांवर जाऊन उभी रहाते आणि मी तिकडे गेले. तो पायाला होणारा पाण्याचा स्पर्श अतिशय मोहक होता!

आरती झाल्यामुळे बरेच लोक गंगेत दिवे सोडत होते. का माहीत नाही पण क्षणभर एका दिव्याला बघून मला असं वाटलं की आपण पण एक दिवा सोडावा का?, पण लगेचच पर्यावरणवादी मनाने नको म्हंटलं, लगेच स्वतःच स्वतःला "पत्रं पुष्पम् फलं तोयं" आठवायचा उपदेश केला व मी स्वस्थ उभी राहिले. इतक्यात मागून एक बाई आली, हातात दिवा, मला वाटलं बाजूला होता का असं म्हणत्ये म्हणून मी जरा सरकले पण ती म्हणाली मी सॉक्स घातलेत, आणि वाकले तरी हात पाण्यापर्यंत जात नाहीये, तुम्ही एवढा दिवा सोडाल का पाण्यात?

ते कळायलाच मला काही क्षण गेले, मग मी तो दिवा आनंदाने तिच्याकडून घेतला आणि गंगामातेला अर्पण केला!

किती छोट्या गोष्टी असतात, म्हंटलं तर अगदी योगायोगच! पण आयुष्यभर लक्षात राहतात! कुणीतरी आपल्या मनातील प्रत्येक गोष्ट जाणतय ही भावना मात्र अशा अनुभवांनी दृढ होत जाते..

तर पुन्हा एकदा गंगा मातेला वंदन करुन मी पाठी फिरले आणि मग आम्ही मगाशी हेरलेल्या एका जागी जाऊन बसलो, ती जागा होती Honey Hut Cafe!

तिथे मधाचं महत्व सगळीकडे लिहिलेलं होतं, आणि मेनू मध्ये सुद्धा जास्तीत जास्ती पदार्थात मधाचा वापर केलेला..मेनू कार्ड सुद्धा सुंदर design केलेलं आपल्याला बघता येईल!

आम्ही एक मिल्कशेक मागवला.. खूप भारी वगैरे नव्हता तो, पण साखर टाळण्याचा पर्याय उत्तम होता म्हणून आवडला! 

बरंच अंधारून आलेलं, थंडीही वाढत होती त्यामुळे आम्ही झोस्टेलवर परतायच्या वाटेवर चालू लागलो..राम झुला पार केला तर पलिकडे बरेच विक्रमी वीर अव्वाच्या सव्वा भाव सांगत उभे होतेच! आमच्या भावात ते न बसल्याने आम्ही त्यांना भाव न देता पुढे गेलो!

एका चिंचोळ्या गल्लीत एक गाडी होती, चाटची! पण त्यावर एक वेगळा पदार्थ दिसला, तो म्हणजे शकरकंद चाट!

आम्ही लगेच ऑर्डर दिली!

साधं सोपं मस्त खाणं! तिथे एक गाय सारखी येत होती आणि तो माणूस तिला हुसकवत होता..मी त्याला सहज विचारलं म्हंटलं उन्हे दोगे क्या थोडा खाना, तर हो म्हणाला! मग त्याला पैसे दिले आणि त्या गाईला छान रताळी खाऊ घातली! मग आणखी वेळ न दवडता पुन्हा मुक्कामी आलो!

कारण दुसऱ्या दिवशीची तयारी करायची होती, कारण उद्या आम्ही करणार होतो white water rafting!!😍

क्रमशः

विशेष गंमत -

खरंतर दुसरा भाग लिहिला तेव्हाच हा भाग जवळजवळ पूर्ण झाला होता. पण मी वापरते त्या अँप्लिकेशन मध्ये काहीतरी घोळ झाला आणि अख्या फाईलची स्क्रिप्ट बदलली. बरेच प्रयत्न करूनही काही होईना, शेवटी आशा सोडून नवीन लिहायला घेतलेला, पण तेवढी मजा येईना.

शेवटी काल स्वप्नात मला दिसलं की मी तो जुना भाग उघडला तर तिथे वर recover असा ऑप्शन होता, तो केल्यावर पूर्ण भाग दिसला!!

सकाळी उठल्यावर गंमत म्हणून उघडून बघितलं, तर अर्थातच असा पर्याय नव्हता. पण म्हंटल आणखी एकदा प्रयत्न करु, म्हणून दुसऱ्या फोन मध्ये ती फाईल घेतली आणि खरंच खोटं वाटेल पण लगेच पूर्ण फाईल तशीच्या तशी दसली!!

त्या आनंदात आणखी थोडं लिखाण त्यात झालं व भाग बराच मोठा झाला. रटाळ झाला की काय असं वाटलं पण म्हंटलं तुम्ही तेवढ समजून घ्याल! :)

ऋषिकेश-मसुरी - भाग २!

आम्ही पोहोचलो आणि आम्हाला न्यायला आमची नवीन छोटी मैत्रीण धावत आली! 

हिचं नाव सई! ताईची मोठी लेक! आणि धाकटी लेक नुकतीच एका महिन्याची झालेली, तिचं नाव सिया! अर्थात लाडक्या मोठ्या बहिणीने ठेवलेलं!

तर सई आम्हाला घेऊन वरती गेली. छोटंसं सुखी कुटुंब गेल्या काही वर्षांपासून आनंदाने ऋषीकेशमध्ये रहात आहे!

यांच्याविषयी थोडं लिहिल्याशिवाय मला रहावत नाही.. पल्लवी आणि महेश देवस्थळे.. दोघेही आईचे विद्यार्थी. दोघांचंही नर्सिंग मध्ये शिक्षण झालेलं. नंतर लग्न करून मुंबईत बस्तान बसलेलं, सई सुद्धा झाली होती. पण त्यांनी ऋषिकेश मध्ये शिफ्ट होण्याचा निर्णय घेतला आणि आज इकडे ते दोघे, त्यांच्या दोन्ही मुली आणि दोघांच्याही आया असे एकत्र आनंदात रहात आहेत! दोघांचंही करियर उत्तम सुरू आहे, दोघेही आपल्या परिवाराला घट्ट धरुन आहेत आणि दोन गोंडस मुलींचे सुजाण पालक आहेत! किती गोष्टींचा आदर्श घेण्यासारखा आहे!

लोकांना मुंबई सोडवत नाही, बाहेरून लोक मुंबईत येण्यासाठी जीवाचा आटापिटा करत असतात..पण हे असं सगळं सेट असताना असा निर्णय घेणं नक्कीच अवघड गेलं असेल, पण त्याचे चांगले परिणाम आज दिसत आहेत!

तर आम्ही वर गेलो, महेश दादा मस्त गच्चीत बार्बेक्यू लावत होता. आमच्या गप्पा सुरु होत्या, मी जवळजवळ १२-१३ वर्षांनी तिला भेटत होते! लहानपणी यांची कॉलेजची पिकनिक जायची तेव्हा आम्ही आईबरोबर जायचो, आणि या सगळ्या मुली आम्ही त्यांच्या मॅडमच्या मुली म्हणून त्यांना काय अप्रूप वाटायचं, आमचे खूप लाड करायच्या! खूप गप्पा झाल्या, तोपर्यंत सईने बाबाकडे मोर्चा वळवलेला आणि त्याला हवी ती मदत अगदी तत्परतेने करत होती!

मग आम्ही सुद्धा मोर्चा गच्चीकडे वळवला!

कडकडीत थंडी, वर मोकळं आकाश आणि सुंदर चंद्र अशा गच्चीत बसून आयत्या गरमा गरम बार्बेक्यू वर ताव मारणाऱ्या अमच्यासारख्या सुखी आम्हीच असं आजही वाटतं! त्यानंतर जेवण झालं..पुन्हा गप्पा झाल्या आणि मग मात्र निघायची वेळ झाली!

मी गमतीत सईला म्हंटलं, की तुला घेऊन जातो आता आमच्याबरोबर मुंबईला तर ती पटकन म्हणाली मुंबईत नाही आवडत मला!! हा पहिला धक्का!

त्यावर तिची आजी तिला चिडवत म्हणाली अगं त्यांच्याकडे किती मोठा समुद्र आहे, त्यावर क्षणात सई उत्तरली, 

माझ्याकडे गंगा आहे!

आणि काय सांगू काय वाटलं..अंगावर काटा येणं वगैरे फारच लांब..पण खरतर मनच भरुन आलं!

एवढीशी सई, आता तिला काय गंगेची महती किंवा तिचं धार्मिक महत्व थोडीच माहीत असणारे? पण तरीही तिची नाळ घट्ट जोडली गेली आहे तिच्या गंगेशी! 

ही निरागसता असते मुलांची, त्यांनाच खरं चांगलं वाईट पटकन कळत असतं!

मग महेश दादा आणि सई आम्हाला zostel पर्यंत सोडायला आलेले, आम्ही पोहोचलो, ते निघून गेले तरीही बार्बेक्युची चव आणि सईची गंगेची ओढ दोन्ही मनात रेंगाळत होती!

मग पुन्हा corona "पाळायचे" सोपस्कार केले आणि वरती कॉमन रूम मध्ये लॅपटॉप घेऊन रवाना झालो!

थोडं काम, त्याबरोबर आवडतं हॉट चॉकलेट आणि काही नवीन ओळखी, मग गप्पा! 

झोस्टेलचा हा एक फायदा असतो, खूप वेगवेगळे लोक भेटतात..सगळ्यांची आयुष्य भिन्न, त्याच्या स्टोऱ्या भिन्न पण फक्त फिरायची आवड सारखी!!

तर असा आमचा पहिला दिवस सार्थकी लागला!

खरंतर नेहेमी फिरतो तेव्हा जितकं जास्ती ते शहर बघता येईल तेवढं बघायचं असं डोक्यात असतं.. पण या वेळी सगळी परिस्थिती आणि ८-९ महिने झालेली कोंडी बघून फक्त आराम करायला आणि मनभरुन निसर्ग बघायला आणि शरीरभर स्वच्छ हवा भरुन घ्यायला म्हणूनच आम्ही आलेलो.

आणि तसंच झालं. संध्याकाळच्या गंगा आरती नंतर असं वाटत होतं दुसरं काssही करु नये, फक्त दिवसभर घाटावर जाऊन शांततेत बसावं. काय त्या गंगेत जादु आहे देव जाणे!

आम्ही तिथेच ठरवून टाकलं होतं की कुठेही लांब काही बघायला जायचं नाही, जितकं गंगेच्या आसपास फिरता येईल तितकं फिरायचं! त्याप्रमाणे दुसऱ्या दिवशी ऋषिकेश प्रदक्षिणेचा बेत मनात नक्की करूनच झोपलो!

ऋषीकेशचे दोन मुख्य केंद्रबिंदू आहेत, बहुतेक सगळ्यांना ते ऐकून माहीत असतीलच ते म्हणजे "राम झुला" आणि "लक्ष्मण झुला".

तर अशी आख्यायिका मानली जाते की आज ज्या जागेवर लक्ष्मण झुला आहे, तिथून खुद्द लक्ष्मणाने दोन दोऱ्यांच्या साहाय्याने गंगा पार केली होती. पुढे त्याच जागी या आठवणीच्या स्मरणार्थ १८८९ मध्ये तागाचा पूल बांधला होता. पण १९२४ ला आलेल्या पुरात तो नष्ट झाला.

आणि त्यानंतर १९२९ साली या लक्ष्मण झुल्याच्या बांधकामाला सुरवात झाली. लोखंडी असलेला suspended पूल! जमिनीतुन कुठलाही आधार नसल्याने जसा झोपाळा हलतो, तसाच हा झुला थोडासा हलतो, म्हणून पूल न म्हणता त्याला झुला म्हंटलं जातं!

खाली वाहणाऱ्या गंगेपासून साधारण ७० फूट उंचीवर आणि ४५० फूट लांबीचा हा भव्य लक्ष्मण झुला अतिशय देखणा आहे!

सुरवातीला हा एकच झुला बांधण्यात आलेला.. त्यानंतर १९८६ मध्ये लक्ष्मण झुल्याहून साधारण २-३ किलोमीटर लांब आणखी एक भव्य झुला बांधण्यात आला, जवळपास ७५० फूट लांबीचा आणि सहा फूट रुंदीचा, ज्याचं नामकरण झालं राम झुला! हा राम झुला छान तिरंगी रंगात सजलेला आहे!

सगळ्यात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे या झुल्यांवरून जायला कुठलाही कर/तिकीट आकारलं जात नाही.

जर तुम्हाला हे झुले आहेत तसे बघायचे असतील तर लवकरात लवकर ऋषीकेशला जाऊन या, कारण येणाऱ्या काही काळात लक्ष्मण झुला बंद होण्याची किंवा त्याचं नूतनीकरण होण्याची शक्यता आहे. :(

तर!

सकाळी उठलो, आवरलं आणि पायीच निघालो!

आधीच्या भागात सांगितल्याप्रमाणे आमचं रहायचं ठिकाण घाटात होतं.. लाल खूण दिसते ते आमचं रहायचं ठिकाण!

तर तिथे घाटाने वळून खाली गेलं की तो रस्ता राम झुल्याकडे जायचा, आणि न वळता सरळ सरळ गेलं की तो रस्ता लक्ष्मण झुल्याकडे जायचा!  आम्ही त्या सरळ रस्त्याने चालू लागलो..तिथून सुरू करून मग लक्ष्मण झुला करुन पलीकडे जायचं ते पूर्ण अंतर पार करुन राम झुल्यावरून अलीकडे यायचं की मग प्रदक्षिणा होऊन मुक्कामी! असा बेत होता!

चालू लागलो..वातावरण खूप सुंदर होतं. आज थोडं थंडीला सरावलो होतो, त्यामुळे थंडीचे कपडे न चढवताच बाहेर पडलेलो!

पण खबरदारी म्हणून बॅगेत अशी सगळी सामग्री घेऊन निघालो होतो!

आसपासची दुकानं न्याहाळत आणि राफ्टिंगचा बोर्ड दिसेल तिथे चौकशी करत पुढे जात होतो. काही ठिकाणी छोटी मोठी खरेदी सुद्धा झाली!

इथे एका शॉर्टकट रस्त्यात खाली सुंदर छोटी छोटी दुकानं आहेत. अगदी नीटनेटकी लावलेली. आपल्याला काही घ्यायचं नसेल तरीही आत जाऊन सगळं बघण्याचा मोह काही आवरत नाही! तर अशी दुकानं बघत बघत पुढे जात होतो आणि एक वळण आलं. सरळ रस्त्याला धरुन गेलो असतो तर लक्ष्मण झुला लागला असता, पण विरुद्ध दिशेला एक चिंचोळा रस्ता खाली जात होता!

माझं नाक वाकडं असल्याने, मला अगदी नाकासमोर सरssळ जायची सवयच आहे!

लगेच त्या दिशेला वळलो..आणि..

क्रमशः

खम्माघणी राजस्थान - भाग ५!

भाग ५

आम्ही पहाटे जोधपूरला पोहोचलो,

स्टेशहून झोस्टेलला जायला ओला केली होती, ती सुद्धा वेळेत आली आणि आम्ही मार्गस्थ झालो..

भल्या पहाटे कुठलंही शहर सारखंच दिसत असावं…untouched beauty म्हणतात तसं!

बऱ्याच गल्या गल्या असणाऱ्या भागात आम्ही पोहोचलो आणि  एका जागी द्रायव्हरने गाडी थांबवली, आणि पुढे गाडी जाणार नाही सांगितलं…झालं, मग आम्ही आणि बॅग्स असं पायी झोस्टेलकडे..तसं अगदीच जवळ होतं ते, एका गल्लीत शिरुन पुन्हा लगेच डावीकडे गेलं की समोरच…पण तेवढ्या वेळात आमच्या ट्रॉली बॅग्सचा जो काही आवाज होत होता त्याने सगळी वस्ती जागी होते की काय असं वाटलं!

तर एकदाचे आम्ही पोहोचलो, झोस्टेल या चेन ची खासीयतच आहे ते म्हणजे त्यांचं इंटिरियर, ब्राईट vibrant कलर वापरून, आणि authentic वस्तूंनी सजवलेली जागा कोणाला आवडणार नाही!

तर आत गेलो, पण मानून कुणी दिसेना, साधारण सहा वाजले होते आणि त्यात दिवस थंडीचे..खरंतर अशात कुणाची झोप मोडायचं पातकच लागत असणार, व काय करणार..पर्याय नव्हता मग आवाज देऊन, टेबल बडवून, त्यानेही काही होईना म्हणून फोन करुन थोड्या वेळाने कुठून तरी एका माणसाचा आवाज आला, आणि मग तो साक्षात प्रगट झाला..जवळजवळ फक्त एक सेंटीमीटर डोळे उघडून आमच्यासमोर उभा होता तो मुलगा!

तर सगळं त्याला सांगितल्यावर मग त्याने नाव लिहून एन्ट्री केली, पण आमचे बेड अजून occupied होते..आधीच्या लोकांनी चेक आऊट केल्याशिवाय आम्हाला ते मिळणार नव्हते..मग आमच्या बॅग्स लॉकर रुम मध्ये ठेऊन त्याने आम्हाला कॉमन रुम कुठे आहे ते सांगितलं..तिथे जाऊन आम्ही सकाळ होईपर्यंत ताणून द्यायचं ठरवलं! 

झोस्टेल मध्ये ही एक उत्तम सोय आहे, कॉमन रूम्सचा खूप फायदा होतो, असं लवकर चेक इन, चेक आऊट असेल तर खूपच फायदा होतो! आणि व्यवस्था पण सगळी उत्तम असते, दोन-चार माणसं झोपतील अशी सोय बऱ्याच झोस्टल्स मध्ये असते..

तर सकाळी उठलो, आमच्या रुम रिकाम्या झाल्या होत्या पण क्लिनिंग व्हायचं होतं..मग बाहेर कुठे न जाता आम्ही कॉमन रुमच्या वरच्या मजल्यावर असणाऱ्या कॅफे मध्ये जाऊन आधी नाश्ता करायचं ठरवलं..

आणि वरती जाऊन बघतो तर अजस्त्र मेहरानगड किल्ल्याचा जबराट view तिथून दिसत होता!!

मग तो view डोळ्यात साठवत आलू पराठा

आणि चॉकलेट मिल्कशेक घेऊन आम्ही पटकन आवरायला गेलो!

आवरुन आम्ही बाहेर पडलो ते थेट मेहरानगड बघायला..

तिथे पोहोचलो, एन्ट्री तिकीट आहे, ते काढलं आणि पुढे guide घ्यायची सोय आहे..एर्वीच फिरणारे गाईड, गव्हर्नमेंट गाईड, किंवा त्याहून भन्नाट आणि खिशाला परवडणारा उत्तम पर्याय म्हणजे Audio Guide!

हे एक छोटं यंत्र असतं,  कॉर्डलेस फोन दिसतो तसं दिसणारं, आणि त्याबरोबर हेडफोन्स दिले जातात, (आपल्याला हवी असलेली भाषा सांगितल्यावर ती फीड केलेला audio guide ते देतात)

तर त्याची यंत्रणा अशी आहे की ज्या स्पॉटची माहिती त्यात दिलेली असते, त्या स्पॉटवर सूचक फलक लावलेला असतो आणि त्यावर नंबर लिहिलेला असतो, त्यावरुन आपण ओळखुही शकतो, आणि एखाद-दोन जागा skip केल्या तर थेट आहोत तिथे उडी मारू शकतो!

तर असा हा ऑडिओ guide आणि आम्ही दोघी असल्याने दोन headphones घेऊन आम्ही किल्ल्यात प्रवेश केला!

आधी म्हंटल्या प्रमाणेच हा किल्ला अजस्त्र आहे!

पण व्यवस्था इतकी सुंदर केलेली आहे की कुठेही हरवल्यासारखं वाटत नाही!

आत प्रवेश करते झाल्यावर वाजंत्री अगदी राज पोशाखात बसलेले असतात आपले कान तृप्त करायला!

पुढे आत गेल्यावर वेगवेगळं विभाजन केलेलं आहे..राजांचे महल आणि बाकी वस्तुसंग्रहालय वेगळं..दोन्ही अतिशय बघण्यासारखं आहे, (मी इथे खूप तपशील दिसणार नाही, कारण तो तुम्ही तिथे जाऊनच अनुभवावा असं वाटतं!)

आत महालात सुंदर कचकाम केलेलं दालन आहे, त्याचा हा फोटो!

तसंच सोनेरी नक्षीकाम असलेलं दालन,

राजाचा महल, राणीचा महल असे अनेक भाग अगदी बघण्यासारखे आहेत..त्या व्यतिरिक्त इतर दालनात काही विविध कलाकारांना आश्रय दिला आहे!

तर वस्तू संग्रहालय अतिशय उत्तम नियोजित आहे, सगळ्या वस्तू काचांमध्ये बंद, आणि त्यातच त्याची माहिती दिलेली आहे..विविध शास्त्र उत्तमपणे showcase केलेली आहेत!

अनेक वस्तूंमध्ये अगदी अत्तराच्या बाटल्या, हुक्का पात्र, जुनी स्वयंपाकाची भांडी, पानदान, चिलीम इत्यादी इत्यादी..किती वस्तूंची नावं घ्यावी..?

आणि सगळं बहुतेक करुन चांदीचं आहे!

१९व्या शतकातील राजपेहराव सुद्धा एका काचेच्या पेटिट बंद केलेला आहे..तो पेहराव आणि त्याचा आकार बघून त्या वेळच्या लोकांची आडदांड शरीरयष्ठी डोळ्यासमोर आल्याशिवाय राहत नाही!

त्याचबरोबर या गडाचा संपूर्ण नकाशा ही आहे!

तर वरती गेल्यावर संपूर्ण जोधपूरचं मोहक दृश्य दिसतं! जोधपूर ही Blue City मानली जाते! इथून वरुन एक भाग पूर्ण निळ्या घरांचा दिसतो..

फिरत फिरत अख्खा दिवस गेला इतका हा नितांत सुंदर किल्ला!

आम्ही खाली आलो, भूक प्रचंड लागली होती कारण जेवलोच नव्हतो, साधारण ५ वाजले असतील..खाली एक कॅफे आहे..तिथून सँडविच, कॅरॅमल क्रोसॉ, कोल्ड कॉफी, हॉट कॉफी आणि ढोकळा असं सगळं ढोसलं, खरंतर एक चांगला नसेल तर दुसरं असावं म्हणून विविध ओरकर घेतलेले पण सगळ्याची चव अगदी उत्तम होती!

मग ते झाल्यावर आम्ही पायीच खाली जायला निघालो..५ वाजून गेले होते, आणि बाकी सगळं बऱ्यापैकी लांब होतं, मग पायी जाऊन थोडं explore करावं, थोडी लोकल खरेदी करावी आणि छान जेवून झोपावं असा प्लॅन होता!

मागच्या बाजूने पायवाट आहे खाली जायला..आम्ही तिथून चालू लागलो, खरं पाय पण दुखतच होते, पण चालत होतो..आणि थोडं पुढे गेल्यावर अगदी गोड चिवचिवाट कानी आला, आणखी पुढे गेल्यावर एका झाडावर चिमण्यांची सभाच भरली होती!

चांगल्या गोल गरगरीत चिमण्या! मुंबईच्या माणसांना चिमण्यांचं फार अप्रुप! मग काही वेळ तिथे मांडा ठोकून बसलो आणि गंम्मत बघितली, काही खारु ताई पण दिसल्या, त्यांचे फोटो काढले आणि अंधार होतोय लक्षात येऊन पुढे गेलो,

खाली उतरला उतरल्या वस्तीच आहे लगेच, तिथे आधी दोन राजस्थानी पगड्या घेतल्या..

आणि मग काही लोकांशी गप्पा मारत, माहिती काढत, दुकानं फिरत, आणि जेवून आम्ही झोस्टेलवर आलो, थोडं फ्रेश होऊन कॉमन रूम मध्ये जाऊन पुस्तकं चाळून शेवटी एकदा लुडो खेळून झोपी गेलो! 

क्रमशः 

©कांचन लेले