राधा उवाच...!

खूप दिवस काही वेगळं केलं नव्हतं…खरंतर काही केलंच नव्हतं असं तिला वाटत होतं.. मुंबईतलं आयुष्य म्हणजे मुंबईच्या गर्दीसारखंच झालं होतं..फक्त उभं राहिलं की गर्दी आपोआप तुम्हाला ट्रेनमध्ये चढवते आणि उतरवतेही…तसंच पहाटे गजर वाजला की यंत्रमानवासारखं एकामागून एक ठरलेली कामं करायची, घाई नेहेमीचीच..चहा सुद्धा एकीकडे भाजी हलवत प्यायचा..एका वेळी एक काम करणं म्हणजे तर पापच जणू..इतका वेळ वाया घालवायला तो काय झाडाला थोडीच लागतो..? एकीकडे कणिक मळायला घेताना आधी कूकर गॅसवर ठेवायचा..कणिक भिजेपर्यंत भाजी चिरायला घ्यायची, कूकर होत असताना दुसरीकडे चहाचं आधण ठेवायचं..कूकर बंद केला की तो काढून कढई ठेवायची, भाजी फोडणीला द्यायची मग चहा होतोच तोवर..एकीकडे भाजी, दुसऱ्या हातात चहा आणि डोक्यात ७.३२ ची ट्रेन! त्यात मुलांना उठवायचं, डबे भरायचे, सकाळचे केर-वारे कोणाला चुकले नाहीतच..संध्याकाळी येताना कुठली भाजी आणायची..? घरात कुठली भाजी आहे..? रात्री काय स्वयंपाक करायचा..? अरे देवा, उद्या उपवास आहे, रात्रीचं उरायला नको..मग साबुदाणे आहेत का..? येताना रताळी मिळतील का..? असे विचार करत, आदल्या दिवशीचं शिळं अन्न उभ...

चांदोबा/चांदोमामा, इथून सुरवात होते..त्याची ओळख होते.. त्याच्याशी लपाछपी खेळण्यात दिवस पुढे जातात.. मग त्याला शाप मिळाल्याची गोष्टही सांगतं कोणीतरी.. मग त्यावर बालवयाला शोभतील असे प्रश्नही पडतात.. मग शाळेत जायला लागल्यावर त्याच्याबद्दल वैज्ञानिक माहिती मिळते..मग त्याच्या कलेकलेने वाढण्याचं कारण कळतं, त्याच्या नाहीसं होण्याचं कारण कळतं..ग्रहणाबद्दल कळतं, पण अजूनही पगडा असतो तो बाप्पाने त्याला दिलेल्या शापाच्या गोष्टीचाच! मग वय वाढत जातं आणि चंद्राचे विचार मागे पडत जातात.. मग कॉलेज मधे गेल्यावर गुलाबी दिवसांमधे पुन्हा चंद्राची आठवण होते…आणि पुढे जाऊन विरहात फक्त चंद्राचीच साथ उरते! आयुष्य पुढे सरकत असतं, पण चंद्र मात्र कायम सोबत असतो..अगदी प्रतिपदेपासून पौर्णिमेपर्यंतचा! कधी ग्रहणातल..तर कधी कोजागिरीचा..नजर ठरणार नाही असा! अमावास्येला मात्र चंद्र दिसत नाही, पण जाणवतो… डोळ्याला दिसला नाही तरी त्याचं अस्तिव जाणवल्याशिवाय रहात नाही… हे संपूर्ण चंद्रचक्र खूप विचार करायला लावणारं आहे! निसर्गातील प्रत्येक घटक आपल्याला काही ना काही शिकवायचा प्रयत्न करत असतो…फक्त नजर पाहिजे! अमावस्येने सुरवात क...

नेहेमीप्रमाणे संध्याकाळी ऑफिसमधून निघाले.. रम्य संध्याकाळ होती..स्टेशनला आले तर नुकतीच ट्रेन फलाटावर येत होती..वेग मंदावला होता ट्रेनचा, आणि वाढला होता माणसांचा.. खोपोली फास्ट…लांब पल्ल्याची गाडी..अनेक लोकांची नेहेमीची ठरलेली, काही लोकांची पहिलीच वेळ, काहींची हुकलेल्या ट्रेनची रिकामी जागा भरण्यासाठीची.. गाडी स्थिरावायच्या आतच अनेक लोक आत शिरून मोकळे झाले होते…त्यात मी ही होतेच..निघेपर्यंत ट्रेन नेहेमीप्रमाणे भरलेली होती..माझ्या समोरच्या खिडकीत एक लहान मुलगा त्याच्या आईबरोबर बसला होता..बसल्या बसल्या त्याने थोडं इकडचं तिकडचं निरीक्षण केलं आणि मग कंटाळून कुरबुर करू लागला.. आई त्याला समजावत होती इतक्यात ट्रेन सुरू झाली..त्या मुलाने डोळे टवकारले! आणि जसजशी ट्रेन वेग घेत होती, तो मुलगा आनंदाने पण शांतपणे बाहेर बघत होता..डोळ्यात एक प्रकारचं कुतूहल होतं..ट्रेन पुढेपुढे जात होती..आणि काही वेळात आमच्या ट्रेनने एका स्लो ट्रेनला ओव्हरटेक केलं..मुलगा आनंदाने ओरडला! 'आम्ही पुढे गेलो...टुकटुक!' असं त्या ट्रेनच्या दिशेने बघत वेडावू लागला! मला गंमत वाटली..इतका वेळ शांतपणे बाहेर बघण...

'हे लागलं शेवटचं कपाट! आणि त्याबरोबर आपलं नवीन घरही!' 'किती उशीर झालाय पण..आणि इकडे आसपास काहीच नाही..अनिल, आपण परत एकदा विचार करायला हवा असं नाही वाटत तुला..?' 'रेवा..तू ऐक माझं..हे सगळे विचार सोड आणि ह्या निसर्गाचा आस्वाद  घे फक्त!' 'अरे पण माझ्या ह्या अशा अवस्थेत काही लागलं सवरलं तर..?' 'मी त्याचा विचार केला नसेल असं वाटतं का तुला..? फोनजवळ सगळ्यात पहिला नंबर ambulance चा आहे..जी फक्त ५ किलोमीटर लांब असते इथून. आणि ती सुविधा आपल्याला २४ तास मिळणार आहे. तू अजिबात काळजी करू नको. प्रश्न फक्त तीन महिन्यांचा तर आहे आणि आपण तुला सोबतीला बाई शोधत आहोतच ना..?' 'हो..बरं..' 'चल मी पटकन चहा करतो आपल्यासाठी! मग स्वयंपाकाचं बघू! तू थोडावेळ बाहेर बस बरं शांतपणे..आलोच मी..' रेवा बाहेर जाऊन तिथे ठेवलेल्या खास आरामखुर्चीत बसते.. थंड वारा वाहात असतो..दुरुन नदीच्या खळाळण्याचा आवाज अस्पष्ट  कानी येत असतो..ती डोळेभरून आजूबाजूची हिरवळ न्याहाळत असते..अनिल वनविभागात अधिकारी असतो, पण कसल्या इंस्पेक्शनच्या कारणाने त्याला ह्या जंगलात येऊन काह...

अंधार… गडद अंधार… काळा रंग… भोवळ येण्याइतका जर्द काळा.. अस्तित्वाची जाणीव हळू हळू होऊ लागली होती.. डोळे किलकिले होत होते.. त्यातूनही अंधारच दिसत होता.. मग हळू हळू आवाज कानी येऊ लागले.. सुरवातीला बारीक..मग थोडा मोठा एकसारखा आवाज 'कींssss' फोन बिघडल्यावर येतो तसा…मग आणखी मोठा झाला.. दिसत काहीच नव्हतं… अंधार.. गडद अंधार.. सगळं असहाय्य होऊन मी जोरात ओरडलो.. क्षणभर थांबलो, मला जाणवलं मी ओरडल्याचा आवाजही नाही आला मला… मी पुन्हा ओरडलो.. जिवाच्या आकांताने.. तरी तेच… मग काही वेळ असाच गेला.. डोळे मिटून पडून राहिलो.. मिटले काय, उघडले काय..? दिसत होता अंधारच… आणि हळू हळू पुन्हा तोच आवाज 'कींSSS'.. हळू हळू मोठा होणारा.. पुन्हा डोळे किलकिले..ह्या वेळी मात्र दिसणाऱ्या रंगात थोडा बदल.. काळा रंग हळू हळू नाहीसा होत होता.. 'कीं SS' चा आवाजही हळूहळू कमी होत होता.. मी पुन्हा जोरात ओरडलो.. संयम मुळातच नव्हता माझ्या अंगी..पण जरा थांबलो असतो तर चित्र स्पष्ट झालं असतं..पण नाही.. ओरडलो.. ह्या वेळी माझा आवाज मला आला.. पण, हा आवाज माझ्यासारखा वाटणारा, पण माझा न...

कधी कधी तुम्हाला एखाद्या गोष्टीचं जर वेड असेल तर त्यासाठी तुम्ही काहीही करू शकता. किंवा ते वेड तुम्हाला खेचून घेतं असं म्हंटलं तरी वावगं ठरू नये..शेवटी बाबासाहेबांनी शिवकल्याण राजा मध्ये म्हणूनच ठेवलं आहे, 'वेड लागल्याशिवाय इतिहास घडत नाही!'..आपल्याला काही इतिहास घडवायचा नाही, पण असो!  तर काल संध्याकाळी काम आटपून असाच बसलो होतो. सहज बाहेर लक्ष गेले. पावसाने जरा विश्रांती घेतली होती. मस्त वारं सुटला होते. थोडे थोडे निळे आकाश दिसत होते. हे वातावरण म्हणजे 'between the lines' म्हणतात तसं म्हणायला हरकत नाही..कोसळणाऱ्या पावसाचं सौंदर्य सगळ्यांनाच दिसतं..पण ह्या वातावरणातही एक वेगळंच सौंदर्य दडलेलं आहे..आणि त्याच सौंदर्याच्या ओढीने पटकन गाडी काढली, बायको (कॅमेरा)ला बरोबर घेतले आणि पटकन ARAI टेकडी गाठली. पावसामुळे गर्दी कमी होती. असलं भारी वाटलं...! आणि जरा दृष्टी फिरवली तर निसर्गाचे अनोखे रुपडे दिसत होते.  मधे निळे, मधेच काळे, त्याच्या बरोबर मधेच सांजवेळेचा केशरट पिवळा,  खाली धरतीच हिरवा अशी सुरेख रंगात माखलेली सृष्टी दिसत होती! मागच्या बाजूला गेलो. बोटावर मोजण्या एव...

'अंगणी पारिजात फुलला..' गाणं रेडिओ वर वाजत होतं.. पहाटेकडून सकाळकडे जाणाऱ्या प्रहरात पक्ष्यांचा किलबिलाट कानी पडत होता.. आणि गाण्याच्या प्रत्येक ओळीला खिडकीबाहेरील पारिजातकाची काही फुलं गळुन पडत होती.. पारिजातक म्हणजे इन्ट्रोव्हर्ट माणसासारखं वाटतं मला.. एरवी अख्खं जग सूर्याच्या आगमनाने जागं होतं..पण हे मात्र सगळं जग शांत झालं की रातराणीच्या सुगंधाने जागं होतं! रात्रीच्या कुशीत फुलणारं..पहाटेचं तांबड फुटल्यावर बहरणारं.. आणि दिवस सुरू झालं की मात्र गळून पडणारं..आगळंच झाड! 'बहर तयाला काय माझिया प्रीतीचा आला..पारिजात फुलला' जयमालाबाई गातच होत्या.. झाडावरुन पडणाऱ्या आणि पडायची वाट बघणाऱ्या फुलाच्या मनात काय विचार असतील असा विचार सहज मनात येऊन गेला.. काही फुलं नुसतीच खाली गळून पडतात..काही पडलेली फुलं वेचली जातात..पुढे एखादीच्या केसात माळलेली दिसतात..झाडावरची काही फुलं तोडून पूजेसाठी नेली जातात.. तर काही फुलं नुसतीच ओंजळीत घेऊन प्रिय व्यक्तीवर बरसली जातात..प्रेमाचा नाजूक सुमन वर्षाव! पण खरं सौंदर्य असतं ते पडलेलं फूल तसंच रहाण्यात.. त्यात प्रत्येक पडणाऱ्या ...

ऐकून जरा नवल वाटलं का..? नाही..परत वाचू नका..योग्य तेच वाचलत.. हो..अन्नपूर्णेश्वर! जन्माला आल्यापासून सर्वसाधारणपणे आपण कायम अन्नपूर्णा म्हंटलं की आई, आजी, काकू, मामी, आत्या, ताई...

#दर्द #यादपियाकीआए दर्द.. 'अम्मी..मै खेलने जाऊ..?!' 'साया…और तालीम कौन लेगा..?' 'अम्मी..अभी मुझे खेलने जाना है, मुमताज राह देख रही होगी..' 'फिर वापीस घर मत आना…' साया रागातच घरात निघून गेली...